REKLAMA

NIK: Zarządzanie ELEWARR-em nieprawidłowe i nieskuteczne

Redakcja - Prawo i Finanse
20.11.2020
chat-icon 0

Zarządzanie ELEWARR-em oraz nadzór właścicielski Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa nad nim były nieprawidłowe i nieskuteczne - ocenia NIK. Pozycja ELEWARR na rynku skupu i przechowywania zbóż jest obecnie marginalna, dlatego zdaniem NIK, należy zastanowić się nad przyszłością spółki.

fot. Paweł Pąk
REKLAMA

Zarządzanie ELEWARR-em oraz nadzór właścicielski Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa nad nim były nieprawidłowe i nieskuteczne - ocenia NIK. Pozycja ELEWARR na rynku skupu i przechowywania zbóż jest obecnie marginalna, dlatego zdaniem NIK, należy zastanowić się nad przyszłością spółki.

ELEWARR został utworzony przez prezesa Agencji Rynku Rolnego w 1992 r. w celu zarządzania elewatorami zbożowymi przejętymi przez Agencję. Spółka miała stabilizować rynek zbóż i rzepaku oraz zabezpieczać powierzchnie magazynowe w ramach centrów interwencyjnych skupu zbóż.

Przez lata ELEWARR był liderem na rynku skupu i sprzedaży hurtowej zbóż, nasion i pasz oraz magazynowaniu i przechowywaniu zbóż i rzepaku. Jednak na wskutek zmian na rynku, na którym, wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej pojawiła się komercyjna konkurencja, a także złego zarządzania i nadzoru właścicielskiego, spółka straciła tę pozycję.

Z roku na rok sytuacja ulegała pogorszeniu. Brak odpowiednich działań ze strony właściciela oraz zarządu Spółki doprowadził do jej marginalizacji na rynku. Najwyższa Izba Kontroli w przeprowadzonych w 2010 r. i 2014 r. kontrolach wskazywała na utratę przez Spółkę kluczowej roli w stabilizacji rynków zbóż i rzepaku oraz niewłaściwy nadzór właścicielski Agencji Rynku Rolnego nad ELEWARR.

Wyniki tych kontroli, stwierdzone nieprawidłowości oraz potrzeba weryfikacji wniosków pokontrolnych spowodowały, że Najwyższa Izba Kontroli w 2020 r. przeprowadziła trzecią kontrolę dotyczącą zarządzania i nadzoru właścicielskiego nad ELEWARR w latach 2017-2020. Wraz z likwidacją Agencji Rynku Rolnego, od września 2017 r. właścicielem spółki stał się utworzony w miejsce Agencji Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR).

Strategia na lata 2017-2020

Opracowana przez zarząd strategia ELEWARR na lata 2017-2020 zakładała zwiększenie aktywności handlowej m. in. poprzez rozwinięcie współpracy z Agencją Rezerw Materiałowych w zakresie świadczenia usług przechowywania zbóż z przeznaczeniem na państwowe rezerwy strategiczne, poprawę rentowności posiadanych aktywów, inwestycje rozwojowe, restrukturyzację organizacyjną i majątkową.

ELEWARR w roku obrotowym 2017/2018 zawarł z Agencją Rezerw Materiałowych umowy przechowywania państwowych rezerw strategicznych. Spółka przeprowadziła także restrukturyzację majątku. Sprzedała magazyny położone w Mierkowie oraz część obiektów magazynowych w Braniewie. Przejęcie spółki Elewator w Koronowie zwiększyło potencjał przechowalniczy ELEWARR - u o 50 tys. ton.

W zakresie inwestycji rozwojowych zbudowano suszarnię kukurydzy na terenie obiektu magazynowego w Bielsku Podlaskim oraz uruchomiono rozbudowę magazynu spółki w Rzeszowie. NIK krytycznie ocenia sprzedaż w 2019 r. firmie komercyjnej, udziałów w podmiocie powiązanym, tj. w spółce Elewator Sieradz, bez analizy skutków tego działania. Ograniczyło to możliwości oddziaływania Spółki ELEWARR na stabilizację rynku przechowywania zbóż i rzepaku w województwie łódzkim. Mimo podjętych działań, ELEWARR nie osiągnął w badanym okresie założonych wyników ekonomiczno - finansowych. Co więcej, sytuacja spółki uległa dalszemu pogorszeniu.

Wyniki finansowe

Straty spółki były tak duże, że nawet, jeżeli osiągała ona zysk, to przeznaczany był on na pokrycie strat. Za rok obrotowy 2016/2017 spółka osiągnęła zysk netto w wysokości 3,5 mln zł, który został przeznaczony na pokrycie części strat poniesionych w latach obrotowych 2013, 2014 i 2015/2016 w łącznej wysokości 19,8 mln zł. W roku obrotowym 2017/2018 również wystąpiła strata netto w wysokości 17,2 mln zł, która wynikała głównie z niekorzystnej sprzedaży zbóż i rzepaku, spowodowana m.in. spadkiem cen na rynkach światowych.

Za rok obrotowy 2018/2019 ELEWARR wykazał zysk netto w wysokości 0,9 mln zł, który pokrył tylko w niewielkiej części straty netto poniesione w poprzednich latach. Na zysk netto za rok obrotowy 2018/2019 wpływ miało rozliczenie sprzedaży dokonanej w poprzednim roku obrotowym oraz sprzedaż majątku trwałego.

Jeszcze gorsze wyniki osiągnęła Grupa Kapitałowa ELEWARR, co miało wpływ na sytuację finansową spółki. Strata netto Grupy w latach obrotowych 2016/2017 i 2017/2018 wyniosła łącznej 65,1 mln zł, a wynikała z zobowiązań spółki TDM ARRTRANS S.A., (ELEWARR posiadał w niej 100% akcji) wobec Skarbu Państwa w związku z decyzjami organów skarbowych, dotyczących nienależnie odliczonego podatku od towarów i usług w latach 2013-2014 r.

W ocenie Najwyższej Izby Kontroli wyniki finansowe Spółki jednoznacznie świadczą o nie najlepszym jej zarządzaniu i nadzorze sprawowanym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Nie podejmowano działań naprawczych w sytuacji pogarszających się wyników spółki. Działania właściciela ograniczyły się do zatwierdzenia sprawozdań finansowych i z działalności Zarządu, udzielania zgody na sprzedaż aktywów trwałych oraz przekazywania zysku netto na pokrycie strat.

Zakładając obecny schemat działania Spółki, w tym wysokość osiągniętego zysku w ostatnim roku obrotowym, można przyjąć, że strata netto za rok 2017/2018 zostałaby pokryta dopiero po 17 latach działalności spółki. Dodatkowo głównym działaniem właściciela ELEWARR w celu poprawy sytuacji finansowej było odwołanie członków Zarządu.

NIK zauważa, że p.o. dyrektor generalny KOWR w 2018 r. powołał trzech nowych członków zarządu niezgodnie z przepisami prawa, bez przeprowadzenia przez Radę Nadzorczą ELEWARR postępowań konkursowych.

Ponadto stwierdzono, że dyrektor generalny KOWR jako organ spółki - Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników nie podjął uchwały dotyczącej absolutorium dla byłego prezesa Zarządu Spółki z wykonywania obowiązków w roku obrotowym 2017/2018, co jest niezgodne z Kodeksem Spółek Handlowych. Najwyższa Izba Kontroli poinformowała o tej nieprawidłowości Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

O nieskutecznym nadzorze zarządu spółki świadczą także nieprawidłowości przy sprzedaży towarów przez ELEWARR. Na przykład ELEWARR oddział w Gądkach zawarł dwie umowy sprzedaży pszenicy z odroczoną płatnością, której nie uregulowano. NIK uznaje to działanie jako niegospodarne.

Marginalna pozycja ELEWARR na rynku

Nieefektywne i nieskuteczne były także działania w zakresie skupu i przechowywania zbóż oraz rzepaku. NIK zauważa, że średnioroczne wykorzystanie powierzchni magazynowej przez ELEWARR w latach objętych kontrolą zwiększyło się w odniesieniu do lat poprzednich. Spowodowane było to przede wszystkim świadczeniem usług przechowania na rzecz dużych podmiotów zajmujących się przetwórstwem i dla Agencji Rezerw Materiałowych. Jednak nie poprawiło to diametralnie pozycji spółki na rynku skupu zbóż i rzepaku, do czego spółka głównie została powołana.

Udział Spółki w przechowywaniu zbóż i rzepaku jest obecnie marginalny i wynosi ok. 4,5 proc. w skali kraju. W handlu zbożem udział ELEWARR wyniósł od 1 do 1,5 proc., a w handlu rzepakiem wyniósł od 2,5 do 3 proc. krajowego rynku.

Najwyższa Izba Kontroli już w poprzednich kontrolach wskazywała na utratę przez ELEWARR kluczowej roli w stabilizacji rynku zbóż i rzepaku. Brak odpowiednich działań ze strony właściciela (poprzednio ARR, a obecnie KOWR), jak również Zarządu doprowadził do marginalizacji Spółki na rynku. Obecnie KOWR także nie określił dla ELEWARR, jako podmiotu działającego w oparciu o mienie przekazane przez Skarb Państwa, zadań w zakresie stabilizacji sytuacji na rynkach zbóż i rzepaku.

Najwyższa Izba Kontroli zauważa, że koncepcja towarzysząca utworzeniu spółki ELEWARR oraz jej funkcjonowania na rynku zbóż i rzepaku, jako podmiotu mającego stabilizować ten rynek oraz zabezpieczać powierzchnie magazynowe w ramach centrów interwencyjnych skupu zbóż wyczerpała się. Otoczenie rynkowe w latach 90-tych, gdy utworzono spółkę w oparciu o mienie państwowe, było całkowicie odmienne od obecnego, gdyż ELEWARR był wówczas liderem na rynku skupu i przechowalnictwa zbóż i rzepaku.

W ostatnich latach na rynku dominują podmioty komercyjne i ELEWARR musi borykać się z silną konkurencją na rynku rolnym. Obecnie skala działalności Spółki nie pozwala na istotne oddziaływanie na innych przedsiębiorców w celu stabilizacji cen zbóż i rzepaku. Kluczową kwestią zatem jest ustalenie, jaką rolę na tym rynku ma pełnić ELEWARR oraz w jaki sposób w perspektywie długookresowej można efektywnie wykorzystać działalność spółki na potrzeby branży rolno-spożywczej.

Najwyższa Izba Kontroli skierowała do Prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa dotyczące przekroczenia obowiązków i wyrządzenia Spółce ELEWARR znacznej szkody majątkowej w wysokości 0,9 mln zł w wyniku sprzedaży bez zapłaty za wydany towar. Ponadto, w związku z podjęciem przez Prokuraturę Okręgową Warszawa Praga postępowania w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa przy zbyciu udziałów w Elewator Sieradz sp. z o.o., Najwyższa Izba Kontroli przekazała do Prokuratury dokumenty w tej sprawie.

(rpf) jp / Źródło: NIK

chat-icon 0

REKLAMA

Polecane

Komentarze (0)

Zaloguj się lub załóż konto, Twoja nazwa zostanie automatycznie przypisana do komentarza.

Zamieszczając komentarz akceptujesz regulamin


REKLAMA

Zobacz więcej

REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA