REKLAMA

Burak cukrowy – uprawa, wymagania glebowe i zabiegi agrotechniczne

Redakcja - Uprawa
08.04.2020
Lubię to
Lubię to
0
Super
Super
0
Haha
Haha
0
Smutny
Smutny
0
Szok
Szok
0
Zły
Zły
0
chat-icon 0

Burak cukrowy to jedna z najważniejszych roślin przemysłowych uprawianych w Polsce. Areał uprawy buraka w sezonie 2017/18 zwiększył się do 220 tys. ha z 206 tys. ha w sezonie 2016/17.

fot. Paweł Pąk
REKLAMA

Burak cukrowy to jedna z najważniejszych roślin przemysłowych uprawianych w Polsce. Areał uprawy buraka w sezonie 2017/18 zwiększył się do 220 tys. ha z 206 tys. ha w sezonie 2016/17.

Plony z kampanii cukrowniczej 2016/17 były na poziomie ok. 650 dt/ ha. Zbiory przekroczyły ogółem ok. 14,5 mln ton i przewiduje się, że produkcja cukru może zwiększyć się do ok. 2,1 mln ton. 

Przeczytaj również: Czy można zyskać wysoki plon buraka cukrowego nawet podczas suszy?

Dodatkowo zarówno w Polsce jak i w Europie burak cukrowy jest wykorzystywany w celach przemysłowych do wytwarzania m.in. biometanu i biogazu, syropu spożywczego oraz do produkcji alkoholu etylowego. Poza starym kontynentem, liderem w produkcji cukru z buraka jest USA jednak w ostatnich latach widać tendencję do przechodzenia na uprawę trzciny cukrowej.

Wielu hodowców na wsi używa produktów, jakie pozostają po przeróbce buraka na cukier czyli liści i wysłodków do karmienia bydła lub wykorzystują liście buraczane jako swoisty nawóz organiczny

Podstawowe parametry do użytku przemysłowego buraka cukrowego to: plon korzeni, wydajność wykrystalizowanej sacharozy (%), zawartość sacharozy w korzeniach, i co najważniejsze technologiczny plon cukru, który jest sumą zawartości sacharozy w korzeniach i zebranego z pola wolumenu korzeni buraka. Prawdziwym magazynem cukru w korzeniu jest jego środkowa część.

Właściwie wykształcone korzenie buraka cukrowego mają kształt klina. Optymalny termin zbioru buraka to pierwsza połowa października wtedy gdy korzenie osiągną wysoką zawartość cukru, a małą melasy i związków, które ją tworzą. Termin zbioru jest często uzależniony od wymogów cukrowni, do której buraki są zwożone przez plantatorów.

Wymogiem jest gleba próchnicza i pełna składników mineralnych

Gleba pod uprawę buraka cukrowego powinna bardzo dobrze przepuszczać powietrze i wodę do środka warstw ornej, ale jej struktura musi także zapobiegać jej wypłukiwaniu i nadmiernemu wysuszaniu. Niekorzystne jest nadmierne zamulanie, zbytnie zbrylenie i zaskorupianie się gleby.

Najkorzystniejsze jest szybkie nagrzewanie gleby, co w miesiącach wiosennych pozwala na wczesne wejście w pole oraz zastosowanie w najlepszych terminach uprawek i zabiegów pielęgnacyjnych.

Uprawa buraka cukrowego powinna odbywać się na glebach średnich, bogatych w próchnicę, pierwiastki niezbędne do dobrej wegetacji roślin oraz raczej zasadowych niezbyt zakwaszonych.

Na pewno zdecydowanie korzystny wpływ na tworzenie rozety liścia buraka i dynamiczny przyrost korzeni w tej części gleby, która podlega zoraniu, ma utrzymanie jednorodnej warstwy ornej oraz usunięcie różnorodnych przeszkód z pola takich jak kamienie polne czy zbite warstwy gleby powstałe podczas ciągłego ugniatania bruzdy ornej.

Plonowanie buraka jest najlepsze na glebach zasadowych o pH 8,3-8,5. Również bardziej obojętne pH 6,5 sprzyja uzyskiwaniu wyższego plonu. Odczyn gleby nie może być zbyt kwaśny, ponieważ to zagraża powstawaniu korzystnych bakterii nitryfikacyjnych, które pomagają likwidować w glebie niekorzystne dla rozwoju buraka związki chemiczne.

Z kolei, uprawa na glebach zbyt zasadowych powoduje trudności przy przyswajaniu z gleby takich pierwiastków jak żelazo, bor czy mangan, które decydują o tym czy zbierzemy dobry oraz zasobny w cukier plon. Nawożenie mineralne zakłada 50-70 kg N/ha dawki azotu oraz 100 kg K2O /ha przedsiewnie, a także dwu lub trzykrotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego w dawce minimum 100 g B/ha. Jeżeli chodzi o nawożenie organiczne, to obornik zabezpiecza roślinę we wszystkie mikroelementy z wyjątkiem boru, którego w całej dawce jest tylko 150-200 gramów.

Umiarkowane ciepło sprzyja wegetacji buraka

Burak cukrowy najlepiej rozwija się gdy średnia temperatura podczas doby nie przekracza 16°C. Trzeba zauważyć, że roślina w pierwszym okresie po wschodzie jest mniej odporna na niskie temperatury, zwłaszcza przymrozki z temperaturą od 0°C do - 3°C są dla niej niekorzystne.

Każda odmiana buraka inaczej reaguje na zmiany w wysokości temperatury. W czasie wzmożonego wzrostu wzrostu roślin, najkorzystniejszy jest stopniowy wzrost temperatury, a następnie od drugiej połowy sierpnia do połowy września jej stopniowy spadek.

Jeżeli w dzień temperatura jest wyższa, a w nocy dość mocno spada wtedy wzmaga się proces gromadzenia cukru w korzeniach buraka. Dobrze rozwinięta rozeta liściowa zabezpiecza buraka przed mrozem, jednak gdy wykopiemy korzenie przy minusowej temperaturze to podobnie jak liście obumierają już przy -5°C. Korzenie dostarczane do cukrowni powinny być przechowywane w temperaturze 2-3°C.

Światło sprzyja gromadzeniu sacharozy w bulwach

Dobre nasłonecznienie w pierwszym oraz w końcowym okresie wegetacji rośliny przyśpiesza proces gromadzenia w korzeniach buraka większych ilości cukru.

W naszych warunkach pogodowych mamy przeważnie słabsze nasłonecznienie oraz większą ilość opadów, co daje spory plon korzenia jednak przy umiarkowanej ilości sacharozy zawartej w bulwach buraka.

Woda niezbędna do obfitego plonowania

W uprawie buraka cukrowego potrzebna jest duża ilość wody, gdyż całkowita masa i powierzchnia liści jest bardzo duża. Wydajność buraka zależy od nawodnienia gleby od zaopatrzenia w wodę. Ta popularna w Polsce roślina okopowa najlepiej plonuje w miesiącach letnich oraz gdy średnie opady w roku są na poziomie ok. 700 mm. Kluczową sprawą jest prowadzenie takiej uprawy roli, aby roślina w sposób zrównoważony wykorzystywała wodę.

Rośliny odpowiednie jako przedplon buraka

Jeżeli chodzi o przedplony to uprawa buraka cukrowego powinna następować po zbożach takich jak pszenica czy jęczmień. Po żniwach sierpniowych najczęściej wykonuje się uprawę roli oraz uprawki pożniwne, w tym uprawa ścierniska, podorywka czy bronowanie gleby.

Jeżeli chodzi o takie rośliny jak groch czy wyka oraz ich mieszanki ze zbożami, to ich uprawie gleba jest pozbawiona chwastów, dobrze nawilgocona, gruntownie zbrylona oraz zawiera sporo azotu. Trzeba, w tym wypadku zwrócić uwagę na pojawiające się po uprawie roślin motylkowych szkodniki takie jak: oprzędzik szary, mszyce lub pachówka strąkóweczka, które oprócz zachwaszczenia pola pojawiają się również po uprawie lucerny, koniczyny oraz traw użytkowanych na polu.

Kilkuletnie okresy zasiewania roślin strączkowych czy traw powoduje nasilenie pojawu niebezpiecznych szkodników przebywających w glebie - larwy sprężyka drutowca lub pędraków.

Dobrym przedplonem w uprawie buraka cukrowego są także międzyplony antymątkikowe takie jak facelia błękitna czy gorczyca biała, która zmniejsza ilość mątwika burakowego, wprowadza do gleby dużą ilość masy organicznej. Poza tym międzyplony antymątwikowe poprawiają porowatość i strukturę gleby.

Należy uważać ze stosowaniem jako przedplonu kukurydzy, której uprawa niesie ze sobą ryzyko pojawienia się rizoktoriozy lub brunatnej zgnilizny korzeni. Dodatnią stroną zastosowania kukurydzy jako przedplonu jest fakt, iż powstrzymuje ona namnażanie się mątwika buraczanego. Stosowanie ziemniaka jako przedplonu nie ma korzystnego wpływu na ilość bulw jaką zbierzemy na jesieni.

Z kolei, burak uprawiany na wcześniej nawiezionym na pole oborniku i skutecznie zaopatrzony w nawozy mineralne ze względu na małe zachwaszczenie pola i dobrą porowatość gleby jaką uzyskuje się po jego zbiorze, jest znakomitym przedplonem dla jęczmienia i pszenicy jarej. Trzeba pamiętać by uprawiać buraka uprawiać przeciętnie w odstępach pięcioletnich, tak by zachować jak najlepszą zdrowotność roślin.

Zabiegi pod uprawę buraka wykonywane jesienią

Przy wykonywaniu zabiegów pożniwnych, przy pierwszym przejeździe na polu głębokość uprawy powinna wynosić 3-4 cm, a przy drugim 6-8 cm. Jeżeli odczyn gleby jest kwaśny (pH<5), możemy na ściernisko rozrzucić i wykonać podorywkę, która niszczy chwasty i przerywa parowanie. Nie powinniśmy wapnować gleby jeżeli wcześniej rozrzuciliśmy obornik.

Na jesieni bronujemy oraz wykonujemy podorywkę po to by zapobiec wschodowi chwastów. W ten sposób zwiększamy przepuszczalność gleby, jej zdolności retencyjne oraz usuwamy nawet do 50% chwastów. Jeżeli gleba była już mocno zachwaszczona trzeba bronować kilka razy. Następnie wykonujemy orkę głębszą na oborniku, co przyczynia się do lepszego i szybszego wzrostu roślin. Końcowym etapem upraw pod buraka jest orka przedzimowa głęboka, która zwiększa magazynowanie wody i przyczynia się do wytworzenia przez rośliny korzeni dobrze ukształtowanych i bez zbędnych rozgałęzień.

Zdarza się, że podorywkę wykonujemy w miesiącach letnich. W takim wypadku by dobrze zakryć podane wcześniej nawozy mineralne orkę średnią wykonujemy na przełomie lata i jesieni natomiast orka głęboka powinna być wykonana miesiąc później. Orka przedzimowa powinna przewrócić glebę nasyconą próchnicą, co oznacza, że powinna być wykonana na głębokości około 30 cm. Później można wykonać orkę przykrywającą nawozy mineralne i naturalne. Najpóźniej zabieg ten można przeprowadzić do połowy listopada.

Jeżeli burak cukrowy ma być uprawiany po kukurydzy na ziarno, a po żniwach zostało sporo resztek, to powinno się je rozdrobnić, a potem przeprowadzić orkę średnią i głęboką. Jeżeli użyjemy ziemniaków, wówczas najpierw nawozimy glebę potasem i fosforem, a następnie wykonujemy orkę przedzimową.

Dzięki uprawie wykonywanej w miesiącach jesiennych gleba lepiej zatrzymuje wodę. Ziemia odwrócona w wyniku orki zasypuje przyczynia się do zmieszania pozostałości roślinnych oraz nawozowych po żniwach. Taka uprawa eliminuje chwasty, zapobiega chorobom, a także przyczynia się do spulchnienia i zapobiega wymywaniu wody z gleby.

(rup) Tomasz Kodłubański

Lubię to
Lubię to
0
Super
Super
0
Haha
Haha
0
Smutny
Smutny
0
Szok
Szok
0
Zły
Zły
0
chat-icon 0

REKLAMA

Polecane

Komentarze (0)

Zaloguj się lub załóż konto, Twoja nazwa zostanie automatycznie przypisana do komentarza.

Zamieszczając komentarz akceptujesz regulamin


REKLAMA

Zobacz więcej

REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA